مختار علیزاده (متولد ۱۳۲۱) مختار علیزاده دیپلم خود را از دارالفنون گرفت و از دانشگاه تهران در رشته فلسفه فارغ‌التحصیل شد. وی برای ادامه تحصیل به ایتالیا و سپس به قاهره سفر کرد و تحصیلات خود را در مقطع دکتری در دانشگاه عین‌الشمس مصر نیمه‌کاره رها کرد و به ایران بازگشت. علیزاده سالها در دانشگاه‌های مختلف از جمله دانشگاه تهران، دانشگاه شاهد، دانشگاه هنر اسلامی تبریز و … به تدریس حکمت هنر اسلامی پرداخت. او از شاگردان برجستهٔ سیداحمد فردید محسوب می‌شود.
بعد از انقلاب و آشنایی با احمد فردید
بعد از انقلاب دوباره به ایران بازگشت و در کلاس‌ها و سخنرانی‌هایی که احمد فردید همزمان با انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها به صورت آزاد داشت، شرکت کرد. او در این کلاس‌ها آنچه را پیش از انقلاب فرا گرفته بود و دربارهٔ آن مطالعات و تحقیقاتی نیز داشت، ادامه داد. همین‌طور با شاگردان برجسته حوزه احمد فردید مثل عباس معارف بسیار نزدیک بود. ایشان در حوزه اموری که در اختیار داشت با دقت نظر و وسواس نظری مسائل را پیگیری می‌کرد. تا زمانی که فردید در قید حیات بود و در منزل خود تدریس می‌کرد با احمد فردید ارتباط نزدیکی داشت. در حلقه اولیه شاگردان سید احمد فردید که با علیزاده همراه بودند می‌توان به علی لاریجانی، احمد مسجد جامعی ،محمد رجبی اشاره نمود که بعد از فوت دکتر احمد فردید جمعی از شاگردانش و در راس آنها دکتر داوری اردکانی به همراه محمد رجبی، محمد مایل، عباس معارف و مختار علیزاده هیئت مؤسس و هیئت امنای دائمی بنیاد حکمی و فلسفی احمد فردید را تشکیل دادند.
پیش از انقلاب
پیش از انقلاب اسلامی و پیش از ورود به دانشگاه در ایران، مدتی در دانشگاه «عین شمس» مصر درس خوانده بود. البته قبل از آن می‌خواست وارد دانشگاه الازهر شود و در آنجا هم وجه دیگری را که در ایران شناخته‌شده نیست، تحصیل کند که – طبق گفته خود علیزاده – دانشگاه به دلیل تعصبات، حاضر به پذیرش یک شیعه نشد. استاد علیزاده هنگام وارد شدن به دانشگاه «عین شمس» متوجه می‌شود چندان هم در الازهر خبری نیست و به اصطلاح آواز دقل شنیدن از دور خوش است.
حکمت هنر اسلامی
استاد علیزاده به تأسی از دکتر فردید و همین‌طور حکمای انسی ما، مباحث هنری را صرفاً مباحث زیبایی‌شناسی به معنای خاصی که در غرب قدیم و جدید مطرح بوده، تلقی نمی‌کرد، بلکه مبحث زیبایی‌شناسی در حکمت اسلامی را همچون مبحث هستی‌شناسی می‌دانست. یعنی بحث از زیبایی یک بحث آنتولوژیک است و علیزاده هم از همین منظر به مبحث هنر نگاه می‌کرد. هنر به معنی دینی صرفاً یک خلاقیت دلپذیر و دلپسند نیست، بلکه بابی از ابواب معرفت انسان نسبت به عالم هستی و به عبارت دقیق‌تر نسبت به حق تعالی و حقیقت عالم هستی است. همان‌طور که حکمت از یک راه ما را به علم – از نگاه قرآنی – می‌رساند، هنر هم به‌عنوان نوعی خاص از حکمت می‌تواند ما را به قرب حقیقت هستی برساند. از این جهت که در حکمت هنر با صورت‌های خیالی روبه‌رو هستیم، ولی در حکمت هنر اسلامی با صورت‌های خیالی منفصل که در واقع جلوه حقیقت اشیا هستند و با صورت‌های خیالی محسوس کاملاً تفاوت دارند روبه‌رو می‌شویم که سعی می‌کنند برای انسان پلی جهت رسیدن به حقیقت شوند. بسیاری از دانشجویان با توجه به بحث ایشان شاید تنها برای کسب نمره، مقدمات بحث او را درک می‌کردند، اما دانشجویانی که کار علمی بیشتری انجام می‌دادند، علاقه‌مند می‌شدند و حتی پس از دوره‌های تحصیل با حضور در منزل ایشان بحث‌ها را ادامه می‌دادند. در مراسم تشییع ایشان دانشجویانی بودند که می‌گفتند ۱۰ سال پس از اتمام تحصیل به‌طور مرتب به منزل ایشان می‌رفتند و کسب فیض می‌کردند. از این جهت مبحثی که استاد علیزاده مطرح کرد هرچند توسط دیگر شاگردان دکتر فردید نیز مطرح شده، ولی هر کدام از آنها سبک و سیاق خاص خود را داشتند و در قالب یکی از هنرهای فرهنگ اسلامی مباحث را پیگیری می‌کردند؛ ولی استاد علیزاده بیشتر این مباحث را به صورت نظری و کلمات امام علی (ع) و عرفای بزرگ طرح می‌کردند و کمتر به مباحث جزئی هنری می‌پرداختند.
فرزندان
*دکتر مهدی علیزاده:دانش‌آموخته دکترای حقوق و استاد دانشگاه بوده‌است و در دروس حوزوی را تا سطح خارج فقه و اصول نزد استادان مبرز تحصیل کرده است، از دوران جوانی در نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه همزمان با تحصیل مشغول فعالیت بوده افرادی همچون سید حسن میر محمدعلی (داماد علی شمخانی) دکتر علی زاکانی – سعید حدادیان – شیخ ناصر نقویان و سید محمدحسن ابوترابی از همکاران نزدیک وی بودند.
در جریان غائله کوی دانشگاه تهران از ناظرین جلسه محرمانه شورای نمایندگان رهبری در دانشگاه‌ها بوده و از افرادی بود که در مرداد ماه همان سال همراه تنی چند از فعالین دانشجویی در جلسه ای خصوصی به حضور مقام معظم رهبری رسیدند. وی در زمان حضورش در نهاد به دلیل رفاقت و همکاری نزدیکی که با جواد محمدی (داماد آقای محمدی عراقی) داشت توسط نامبرده به ابوالفضل فاتح مؤسس و اولین مدیر عامل ایسنا معرفی شد تا در زمینه تهیه خبر در کنار ده نفر افراد حوزه خبر به خبرگزاری بسیار نوپای ایسنا مساعدت نماید. در زمان مسئولیتش در قسمتی از نهاد رهبری، مرکز کفا یا کانون فرهنگ و اندیشه دانشگاه‌ها با سید مجید حسینی که بعداً به واسطه خود او به مجموعه محمد باقر قالیباف مرتبط شده شکل گرفت که بخش پشتیبانی از مرکز فوق توسط نامبرده انجام می‌شود که مرکز کفا و افرادی همچون میثم مظفر –علیرضا بابایی را تربیت نموده که بعدها جز حلقه اول یاران دکتر قالیباف قرار گرفته‌اند.
وی در خلال این سالها یکبار به عنوان عضو هیئت نمایندگی جوانان ایران در اجلاس جهانی جوانان پیرو اهل بیت شرکت کرد و در سال بعدش در طرح صد و ده از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی و ستاد سال امام علی به عنوان جوان نمونه سال شناخته شد، نامبرده بعد از تصویب قانون منع ورود نیروهای مسلح به دانشگاه‌ها و در اوج درگیریهای دانشجویی در قامت مشاوره دانشجویی در مجموعه پلیس تهران توانست با رایزنی و روابط خود محمد باقرقالیباف فرمانده وقت نیروی انتظامی و همراهانش را به عنوان سخنران به دانشگاه تهران برده تا سخنرانی کند که باعث شکسته شدن این تابو و آشتی بین پلیس و دانشگاه شد و بعد از جدایی از نهاد در مقطعی مدیرعامل و عضو هیئت مدیره شرکت نساجی فومنات شده و در اواخر سال ۸۲ با آمدن محمود احمدی‌نژاد به شهرداری تهران و با دعوت و تقاضای مسعود لطفی، علیرضا جاوید و مهرداد بذر پاش که از دوستان بسیج دانشجویی بودند به شهرداری تهران رفت و در زمره مدیران میانی شهرداری تهران قرار گرفت که تا سال ۸۵ ادامه داشت در ایام انتخابات سال ۸۴ با دعوت نزدیکان آیت ا… هاشمی رفسنجانی به عنوان قائم مقام کمیته مرکزی روحانیت و طلاب ایشان انجام وظیفه نمود، مهدی علیزاده در ایام ۸ سال دولت نهم و دهم در یک مقطع به عنوان دستیار امور اجرایی (هم تراز قائم مقام) صندوق بازنشستگی کشوری مشغول به کار شد که نهایتاً به دلیل اختلاف شدید در نحوه مدیریت شرکتهای وابسته توسط ایراندخت عطاریان و علی‌رغم اختیارات و جایگاهی که در صندوق موصوف داشت استعفا ۶ صفحه ای تنظیم نموده که با دخالت برخی از مسئولین وقت وزارت رفاه رسانه ای نشد ولی بعد از رفتن ماه‌های اول استقرار دولت یازدهم نقش ویژه ای در تصویب قانون استخدامی صندوق داشت، و در مقطعی دیگر هم‌راهی فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران شد و در سمت مشاور رئیس ومدیر کل حقوقی و امور مجلس و همچنین قائم مقامی پژوهشکده هنر انجام وظیفه نمود در این دوران نامبرده مبتکر، مؤسس و طراح شورای فقهی هنر به عنوان بالاترین شورای تصمیم گیرنده در مباحث فقهی هنرشدو بر این اساس از افراد حقیقی و حقوقی مثل آقایان سید مهدی خاموشی –علیرضا پناهیان –مجید سرسنگی –حسین مظفر – معاونین وزارت ارشاد –حوزه علمیه و بیوت مراجع و سایر دستگاه‌های مرتبط به این شورا دعوت شدند که در این دوران نامبرده خود عضو کمیسیون فرهنگی و کمیسون اجتماعی هیئت دولت و عضو شورای هماهنگی حقوقی دستگاه‌های اجرایی کشور نیز بود وی مجدداً در بهمن نود به شهرداری تهران بازگشت و مسئولیت حوزه فرهنگی سازمانهای و شرکتهای شهرداری را بر عهده گرفت.
در جریان انتخابات سال ۹۲ به دلیل رفاقت و مراوده ای که با بسیاری از مدیران عالی شهرداری تهران داشت از اواخر سال نود در جبهه عدالت و پیشرفت در کنار سردار احمد خورشیدی و مرتضی طلایی امور روحانیون اقوام و شهرستانهای را پیگیری می‌کرد ولیکن با آمدن دکتر حسن روحانی به صحنه انتخابات به دلیل رفاقت و ارتباطات قبلی اش با بزرگان به کمک شهیدی محلاتی به کمیته روحانیت ستاد مرکزی دکتر روحانی رفت و در کنار آن به عنوان مسئول کمیته بازنشستگی ستاد مردمی دکتر روحانی فعالیت انتخاباتی می‌نمود، نام بردهاز اعضای مؤثر هیئت تحقیق و تأیید صلاحیت کاندیداهای انتخابات در شورای نگهبان بود و کمکهای شایانی به بسیاری از نمایندگان مجلس کرد.
در زمان استقرار دولت یازدهم علی‌رغم فعالیتهای قبلی اش و روابط بسیار گسترده و پیچیده با جریانها و احزاب و بسیار از مسیولین و شخصیتهای ارشد نظام، نمایندگان کشور و همچنین نزدیکی با رئیس دولت اصلاحات بواسطه پدرش مختار علیزاده ترجیح داد در مسیولیت خاصی قرار نگیرد و به دلیل سابقه حقوقی اش به عنوان مدرس دانشگاه و مشاور حقوقی چند مجموعه مشغول به فعالیت می‌باشد، که آخرین آنها مشاور قضایی در حقوق عامه دادستان کل کشور بوده است.
*چیستا علیزاده: دختر ایشان هم دانش آموخته دکترای زبان ادبیات فارسی و استاد دانشگاه آزاد اسلامی می باشد.
مسئولیتها
- معاونت تحقیقات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوره وزارت سید محمد خاتمی
- قائم‌مقام سه معاونت پژوهشی و برنامه‌ریزی دانشگاه تهران پی‌درپی
- معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان هنر
- معاون پژوهشی و برنامه‌ریزی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران در زمان تصدی آقای سید محمد خاتمی
- استاد دانشگاه تهران، دانشگاه شاهد، دانشگاه هنر تبریز، علوم قضایی و خدمات اداری قوه قضائیه، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه هنر اصفهان، دانشگاه یزد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشگاه امام صادق (ع) و…
- ریاست گروه ادبیات و فلسفه سازمان تحقیقات و کتب درسی وزارت آموزش و پرورش
- مدیر کل طرح و برنامه وزارت آموزش و پرورش
- ریاست کمیسیون علوم انسانی دانشگاه تهران
- قائم مقام کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران
- ریاست دفتر نظارت و بررسی پژوهشهای دانشگاه تهران
- ریاست گروه فعالیتهای علمی دانشگاه تهران
- قائم مقام گزینش دانشگاه تهران ۱۳۸۰ لغایت بازنشستگی
- عضو هیئت امنا و هیت مدیره بنیاد حکمی و فلسفی فردید ۱۳۸۰ تا وفات
- ریاست و عضو گروه تخصصی حکمت و فلسفه هنر ۱۳۸۰ تا وفات
- سرپرست پژوهشکده هنر
- مسئول تدوین کتب درسی بخش هنر در دانشگاه‌ها در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری
عضویتها
- عضو هیئت علمی دانشگاه
- عضو هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی ویژه علوم انسانی (شورای عالی انقلاب فرهنگی)
- عضو شورای قطب‌های علمی کشور (وزارت علوم تحقیقات وفناوری)
- عضو و رئیس شورای نظارت بر موسیقی فرهنگستان هنر
- عضو و رئیس شورای پژوهشی فرهنگستان هنر
- عضو شورای فیلم معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بنیاد سینمایی فارابی
- عضو گروه فلسفه هنر دانشگاه
- عضو گروه کمیته علمی سال امام خمینی (ره)
- عضو شورای مرکزی جهاد دانشگاهی تهران
- عضو گروه معارف دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری قوه قضائیه
- عضو شورای پژوهشی دانشگاه تهران
- عضو کمیته علمی پژوهشهای مختلف در حوزه علوم انسانی هنر
- عضو گروه فقه و هنر
وفات
علیزاده سحرگاه روز ۱۳ شهریور ۹۳ درگذشت و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) تهران ردیف: ۱۵۰ شماره :532به خاک سپرده شد. سید محمد خاتمی رئیس‌جمهور سابق ،علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، سید رضا صالحی امیری رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، بیوت مراجع اعظام تقلید، روسای فرهنگستان علوم و فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران و دانشگاه‌های تهران، هنر اسلامی تبریز، دانشگاه شاهد، دانشگاه هنر اصفهان و مراکز فرهنگی و آموزشی در پیام‌های جداگانه ای درگذشت استاد دکتر مختار عیزاده را تسلیت گفتند . مراسم ترحیم این استاد ترحیم از طرف دانشگاه تهران، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، دانشگاه شاهد، بنیاد حکمی و فلسفی دکتر سید احمد فردید و فرهنگستان هنر برگزار شد. مراسم چهلم استاد مختار علیزاده توسط دکتر صالحی امیری ریاست سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران و با همکاری کتابخانه مجلس و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی با حضور شاگردان، خانواده و تعداد زیادی از دوست دارانش با سخنرانی رضا داوری اردکانی ریاست فرهنگستان علوم، دکتر محمد رجبی ریاست کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی و دکتر اسدیان از شاگردان ایشان و از استادان معروف دانشگاه‌های اروپا برگزار شد.
سایتهای خبری مختلف از جمله ایرنا و ایسنا و خبرگزاری فارس مراسم تدفین و تسلیت مسئولین را پوشش دادند.